Motor sporları dünyası oldukça geniş. Hem araçların hem onları yürüten motorların hem de kuralların farklılığı sayısız yarışın yapılmasına olanak sağlıyor. Sadece otomobil değil, motosiklet ve kamyonların da yarıştığı bu evrende pistler dışında araziler de heyecana sahne olabiliyor. Motor sporları dalları bu denli geniş olduğu için biz en iyisi derdimizi belli başlıklar altında anlatmaya çalışalım…
En çok ilgiyi Formula 1 çekiyor
Pistin en hızlıları burada…
Pist Yarışları: Dışarıya ve haliyle trafiğe kapalı, belli bir alanda önceden belirlenmiş miktarda tur atılmasına ve bunu diğer yarışmacılardan kısa sürede yapılmasına dayanan bir anlayışı vardır. Tabii tek bir etabı kazanmak pek fazla şey anlam ifade etmez; zira bu yarışlar çok sayıda etaptan oluşur. Araçlar birlikte “start” alır ve belirlenmiş tur sayısını ilk tamamlayan birinci olur, peşindekiler de sürelerine göre sıralanır. Yarışı belli sırada tamamlayanlara puan verilir, etap puanlarının toplamı Genel Klasman sıralamasını oluşturur. Formula 1, Indy Car gibi türlerde tamamen farklı yarış araçları söz konusuyken NASCAR araçları bildik otomobillere biraz daha benzer. Tabii sadece görüntü olarak! Aynı şekilde F1 ve IndyCar için bol virajlı pistler tasarlanır. NASCAR pistleri ise ovaldir. Daha çok “Dön baba dönelim” mantalitesiyle yarışılır!
Ayrıca pistlerde dayanıklılık temelli yarışlar da yapılıyor. Bunların babası da Le Mans 24 saat yarışıdır. Belirli bir süre boyunca duraksız şekilde pistte tur atan araçlardan en çok kilometre yapan yarışı kazanır. Bunun tam tersi de var: Drag yani kalkış yarışları. Bu organizasyonu otomobillerin 100 metresi olarak görmek mümkün. İşaret verilir, pilotlar gaza basar ve yarış göz açıp kapayıncaya dek biter.
Seri üretim araçların gösterisi: Ralli
Sürücülere neden pilot dendiğini anlamışsınızdır!
Ralliler: Birçok özel ve normal etaptan oluşan hız ve dayanıklılık esaslı yarışlardır. Araçta pilottan başka bir de ona yol notlarını okuyarak yön veren yardımcı pilot (co-pilot) vardır. Rallilerde araçlar teker teker “start alır” ve zamanları tutulur. Belirlenen güzergahı en kısa sürede geçen birinci kabul edilir. Toprak, asfalt, kar, çamur gibi farklı zeminlerde koşulan ralliler normal ve özet etap adı verilen bölümlerden oluşur. Rallilere katılan araçlar normal binek araçların benzerleridir. FIA’nın belirlediği kriterler ve kurallara uygun araçlar katılabilir. Otomobiller seri imalat Grup N ile Grup A olmak üzere iki ana grupta, motor hacimlerine göre değerlendirilip yarışılar. Ralli yarışları Dünya Ralli Şampiyonası’nda olduğu gibi haftada 1-2 etap olmak suretiyle aylar sürecek bir sezona yayılabildiği gibi Dakar Rallisi ve benzerlerindeki gibi birkaç hafta içinde her gün koşularak yapılan yarışlar da vardır.
Enduro, motosikletin rallisidir
“Ağaç olsa da çıksak!”
Motosiklet Yarışları: Otomobil yarışları gibi hem pistlerde hem de arazide yapılan yarışları bulunuyor. Pist yarışları bireysel yarışlardır; uzun pistlerde 20-25, kısa pistlerde 12-15 tur üzerinden yapılır. Motosikletler, türlerine ve motor hacimlerine göre klasmanlara ayrılır. Kazananın belirlenme sürecinde F1 ve IndyCar yarışlarındaki kriterlerin bir benzeri devreye girer. Etaplardan oluşan bir şampiyona, belli sayıda tur atılan pist ve en kısa sürede yarışı bitirip maksimum puanları toplayarak zirveye çıkan sürücü…
Bu yarışların en meşhuru tabii ki MotoGP. Bunun yanında motosikletlerin de drag yarışları var. Bu yarışlarda iki yarışçı, virajsız 400 metrelik parkurda start alırlar ve finişe ilk gelen kazanır. Motokros ve enduro için motosikletin rallileri demek mümkün. Motokros yarışları atlama rampalarının ve çeşitli engellerin de bulunduğu toprak zeminlerde yapılıyor. Pist yarışı gibi belli sayıda tur atılır fakat pist yarışlarındakinden farklı bir tarzı vardır: Tur sayısı önceden belirlenmiş dakikanın sonuna iki tur daha eklenerek belirlenir. Her yarış sonunda yarışçılar sıralamalarına göre puan alır, tüm etapların sonunda en çok puanı olan şampiyonayı kazanır. Enduro’da da yine normal ve özel etap benzeri bölümler vardır. Bol iniş, çıkışlı etapları en kısa zamanda tamamlayan birinci olur. Parkur uzunlukları ortalama 100 tur veya 90 kilometredir.
Tüm bunların karışımı olarak görülebilecek supermoto yarışlarında ise hem motokros hem de pist özelliği bulunuyor. Pilot ve motorların hem asfalt pistte hem de motokros parkurunda gidebilecek yeterlilikleri olması şart. Gerçekten zor iş!
Ufak tefek olduklarına bakmayın…
Kullanmayı bilen 250’yi görüyor!
Karting: Onu pist yarışlarının anaokulu görmek de mümkün, bambaşka bir uzmanlık alanı olarak görmek de! Görünüm itibariyle mini-formula araçlarına benzeyen karting’ler (kart ve go-kart da denir) bu yarışlara birçok pilot yetiştirmiş olmakla birlikte spor hayatına go-kart pilotu olarak devam etmeyi uygun bulmuş isimlerle de doludur. En fazla 125 cc’lik motora sahip bu küçük araçlar usta ellerde saatte 250 kilometre hıza ulaşabiliyor. 3 saniyeden daha az sürede 0’dan 96 km/saat hıza da çıkabiliyorlar. Kart yarışları günümüzde motor sporları meraklıları için eğlence parklarında da icra edilebiliyor; hatta bu özelliğiyle karting, FIA bünyesinde olup sıradan insanların da tadabildiği tek yarış türüdür.
Karting’in üç farklı yarış formatı var: Sprint, endurance ve speedway. Sprint yarışları virajların bulunduğu, uzunluğu 400 ile 1600 metre arasında değişen pistlerde yapılır. Yaklaşık 15 dakika süren yarışlarda hızlı olmak ve geçiş yapmak esastır. Karting Dünya Şampiyonası da bu formatta yapılır. Endurance yarışları ise yarım saatten, bir güne hatta bundan daha uzun sürelere ulaşabiliyor. Yarışın yapıldığı pistler 2,5 ile 6 kilometre arasında değişen uzunlukta olabilir. Speedway yarışları ise asfalt veya oval kil pistlerde yapılabiliyor. Pistler oldukça kısa, en uzunu 400 metre diyelim siz anlayın! Speedway yarışları ortalama 20 turdan oluşur.
Off Road yarışları biraz sıkıntı yaratabilir!
“Off-Road’un off’u biraz fazla kaçtı galiba…”
Diğerleri: Pistlerde ve pist dışında daha birçok farklı türde motor sporu yapılabiliyor. Örneğin trafikte gördüğünüzde korkup aracınızı kenara çekmenize sebep olabilen dev kamyonları bir de yarışlarda görün! O koca yaratıklar birer hız makinesine dönüşemeseler de kendilerine has bir şekilde kapışıyorlar!
Rallinin ileri seviyesi diyebileceğimiz bir dal daha var: Off-Road. Off-Road yarışları en uzunu 3 kilometre olan, yapay ve doğal engellerle bezeli kapalı pistlerde yapılır. Tek tek yarışıldığı gibi hepimizin aşina olduğu tarzda, toplu olarak yarışlar da yapılabilir. Tüm bunların haricinde tekne, uçak, kar aracı hatta çim biçme makinesi gibi aklınıza gelebilecek her türlü motorlu taşıtın yarışı yapılıyor!
Pist yarışlarına bir örnek: Formula 1 son 5 yılın en iyi 5 geçişi
Ralli: Toza, toprağa, çamura bulanma zamanı
MotoGP – IndyCar kapışması: Kazanan kim olacak?
Karşınızda bir karting yarışı: Lunaparklardakilere benzemiyor tabii…
Kamyonlar drag yarışında: Dış görünüşe aldanmamak gerek.
Land Rover’lar Off-Road’da: Biraz kirleneceksiniz…
Miami GP 4 Mayıs 2025
