2023 Formula 1 Dünya Şampiyonası’nda sıra, yarıştan ziyade atmosferi merakla beklenen Las Vegas Grand Prix'sinde.

1950 yılında başlayan şampiyona, İngiliz milyarder Bernie Ecclestone liderliğinde önemli bir yol katetmişti ve motor sporlarının zirvesini temsil ederek çok kıymetli bir organizasyona dönüşmüştü. Bununla birlikte insanları dinleyen ama genelde sadece kendi bildiğini okuyan Ecclestone, günümüzün koşullarına ve gereksinimlerine ayak uydurmakta zorlanmaya başlamıştı. F1'in sosyal medya hesapları aktif değildi. Sporun patronu sadece televizyon yayınını önemsiyor, diğer pazarlama ve tanıtım seçeneklerine mesafeli yaklaşıyordu. Sosyal medyanın -hayatımızı tamamen ele geçirdiği bu dönemde- ürün ne olursa olsun onu tanıtmak için olmazsa olmaz bir mecra haline geldiği 2010'lu yılların ortasına doğru artık bir dönüşüm kaçınılmazdı. İşte tam bu dönemde, F1'e kattığı büyük değer ve aldırdığı büyük mesafenin karşılığını servetini oldukça büyüterek alan Ecclestone'ın imdadına, ABD'li büyük medya şirketi Liberty Media yetişti ve 2017 yılının başında şampiyonanın hisselerini satın aldı.

Bu noktadan sonra F1'in tüm tanıtım ve pazarlama anlayışı kökten değişti. Öncelikle tüm sosyal medya yönetimi yenilendi. Artık spor, mevcut tüm mecralardan yapılan paylaşımlarla olabildiğince çok insana ulaştırılmaya başlandı. Sosyal medyanın etkisinin önemi, kısa sürede alınan büyük geri dönüş ile çabucak kanıtlandı. Yeni sahipler kitleyi ve haliyle geliri büyütmeyi amaçlıyordu. Daha çok paranın olduğu Arap Yarımadası yarışları ve sponsorları öncelik haline geldi. Ve elbette ki spor seyirciliğinin zirvesi olan ABD'deki kitlenin kazandırılması için ülkedeki yarış satışı artırıldı ve şampiyonayı tutkuyla takip edenlerin baştan sona soru işaretiyle yaklaştığı Drive to Survive serisine imza atıldı. Her ne kadar yaşanan olayların bazıları tamamen ekseninden ve gerçeklikten koparılarak lanse edilse ve F1'in emektar izleyicileri önemli bölümüne anlam veremese de Drive to Survive spor için muhteşem bir başarıya imza attı.

Kuzey Amerika'daki spor izleyicilerinin ilgisi başta olmak üzere, dünya çapında büyük bir kitle spora ilgi duymaya başladı. Serinin üç sezonun geride kaldığı 2021 yılında yaşanan Lewis Hamilton - Max Verstappen çekilmesi ile F1'e olan ilgi tarihin en yüksek seviyesine çıktı ve Liberty Media, şampiyonayı satın aldıktan beş sene sonra umduğundan çok daha büyük bir başarıya imza atmış oldu. Sporun kitlesi geçmişe kıyasla eşsiz bir noktaya ulaşmıştı. 2017 yılında 4.4 milyar dolara satın aldıkları organizasyon, Suudi Arabistan'dan 20 milyar dolarlık bir teklif almıştı ancak bunu yeterli görmeyip satmayı reddetmişlerdi. Muhtemelen yeni sahipler çıtayı daha da yukarı taşıyacaklarını ve eğer bir gün satacaklarsa daha da büyük bir meblağa satacaklarını düşünüyorlardı. Çünkü ABD'li şirketin son ve en önemli projesi henüz gerçekleşmemiş ve görücüye çıkmamıştı. İşte bu proje Las Vegas GP'siydi.

Hafta sonu öncesi pist ve yarış analizlerine, kimin daha önde olabileceğine dair tahminlere yer verdiğimiz bu yazı serisinde, hiç bu kadar konu dışı olduğu düşünebilecek başlıklarla başlamamıştık ve bu konulara yer vermemiştik. Las Vegas hafta sonunda içeriğin değişmesinin öncelikli sebebi ise önceliğin yarışın kendisi değil, burada ortaya konacak şovun büyüklüğü olması. Elbette söz konusu ne olursa olsun, yeni bir yarış yapılacağında pistin bulunduğu ülke ve bölge öne çıkar, oranın tanıtımı yarış öncesindeki ana malzemeyi oluştururdu. Ancak diğer tüm noktalarda yarışın sahibi ya o ülke ya da pistin işletmecisi olan şirket idi. Yapılan anlaşma ile F1 yarışı getirirdi, sportif yönetim dışında oradaki tüm işleyiş ve sorumluluk organizatöre bırakılırdı. Bu kez işler çok farklı. Las Vegas GP, sporun yeni sahiplerinin kendi yarışı. İzleyeceğimiz padok alanı ve oraya inşa edilen bina Liberty Media tarafından satın alınmış bir araziye, yine Liberty Media tarafından inşa edilmiş bir yapı.



10 yıl boyunca F1'e ev sahipliği yapması planlanan Las Vegas için yaklaşık 500 milyon dolarlık bir yatırım yapılmış durumda. Bugüne kadar sadece yönetimsel ve organizasyonel harcamalar ile pastayı büyüten yeni patronlar için Las Vegas, aslında gerçek bir kumar. Bu, ünlü Birleşik Devletlerin şehrindeki ilk yarış da olmayacak. Günahlar Şehri’nin F1'e ilk ev sahipliği 1981 yılına dayanıyor. Şehrin ünlü kumarhanesi Caesars Palace'ın ev sahipliğinde hem 1981 hem de 1982 sezonu sonunda yapılan iki yarış, nispeten komik ve anlamsız bir organizasyon olarak tarihe geçmişti. Bunun sebebi ise yarışın Caesars Palace'ın açık otoparkında, karting alanına benzeyen bir düzenle, 3650 metrelik bir pistte yapılmasıydı. Pist zorlama ve garip olsa da her iki sezonda da şampiyon burada belirlenmişti. Hatırlayanlar ve F1 tarihine hakim olanlar için özellikle unutulmaz 1982 sezonunun şampiyonluğu akıllara kazınmıştı. Bu yarış, şehrin F1’e yaptığı son ev sahipliğiydi.

Bu kez şampiyona, tüm şehrin gözü önünde yapılacak bir yarış için Las Vegas'ta. Mücadele şehrin caddelerinde koşulacak. Pist 6201 metre uzunluğunda. Bu, eşsiz Spa-Francorchamps’dan sonra takvimdeki en uzun pist olduğu anlamına geliyor. Yarış 50 turdan oluşacak ve ilk defa şahit olacağımız için geçmiş yıllardan referans alabileceğimiz bir zaman turu yok. Kumarhaneler caddesinin neredeyse tamamını kateden 1.9 kilometrelik çok uzun düzlüğün yarışın en göz alıcı noktası olması bekleniyor.

17 virajdan oluşan ve saat yönünün tersine dönülen pistte turun %80'inden fazlası tam gaz geçilecek. 1.9 kilometrelik kumarhaneler düzlüğü dışında biri pit girişinin öncesinde, diğeri ise pit girişinin sonrasında olan iki önemli düzlük daha var. Birazdan izah etmeye çalışacağımız olası sorunları yönetebilen ve ideal performansa en çok yaklaşan takımların bolca geçiş imkanı bulacağını söylemek zor değil. İki DRS bölümü var. İlkinin tespit noktası ikinci virajın hemen sonrasında, kullanım alanı ise dördüncü viraj ile beşinci viraj arasındaki düzlük. İkinci DRS noktasının tespit noktası tam gaz geçilen çok uzun düzlüğün ortasında, çok hafif sola yönlü geçilen ve 13. viraj olarak adlandırılan noktanın hemen öncesinde. İkinci DRS'nin kullanım alanı ise 13. ile 14. viraj arasındaki yaklaşık 1 kilometrelik bölüm.

Bu cadde pistinde viraj viraj analiz ve karşılaştırma çok az anlam ifade ediyor. Yüksek hızda geçilen bölümlerin sonundaki sert frenlemeler ile girilen yavaş virajlar, haliyle turun genel karakteristiği. Ancak pistle alakalı yapısal anlamda bir noktaya dikkat çekmek gerektiğini düşünüyoruz. Tura başlangıcın ardından pilotları yüksek hızla sola dönülen ilk viraj karşılıyor. Burası aynı zamanda pit çıkışı. Pist -izlerken sizlerin de kolayca fark edeceğiniz üzere- düzlükte hızla gelenler ile pitten çıkanların sığmakta zorlanabileceği, güvenlik anlamında sorunlu olduğunu düşündüğümüz bir ilk viraja sahip. Frenlemeyi kaçıranlara yeterli bir alan olduğunu söyleyebiliriz ancak pit çıkışının sıkıştırılmaya çalışıldığı bölgenin güvenliği bizce soru işareti.

Bildiğiniz üzere günümüz F1 otomobilleri oldukça kırılgan bir çalışma aralığına sahipler. Geneli yaz iklimi ve benzeri şartlarda koşulan yarışlarda bile, birkaç santigrat derecelik oynama olması sadece lastikleri değil, paketin geneli adına oldukça zorlayıcı bir durum ortaya çıkarabiliyor. Las Vegas'ta ise konu çok daha dramatik boyutta. Gündüz saatlerinde oldukça sıcak, güneşin batışı sonrası ise serin bir iklime sahip olan bölge, yılın bu döneminde akşam saatlerinde daha da düşük derecelere sahip bir hava sıcaklığını yaşıyor. Sıralama turlarını yerel saatle tam gece yarısı, yarışı ise yine yerel saatle 22:00'da başlatacak F1 yönetimi, düşük hava sıcaklığının oluşturacağı olumsuz şartları göz önünde bulundurmamış gibi görünüyor. Bunu F1'in teknik anlamda danışmanlığını yapan Ross Brawn'ın verdiği demeç ile öğreniyoruz: “Bu yarışı planlarken, düşük hava sıcaklığını ve bunun olumsuz yanlarını hesaba katmadık.”

Burası bir sprint hafta sonu körlüğünde olmayacak. Tüm ekipler aynı bilinmezlik içinde geldiler. Sıralama turlarına, yine güneşin batışı sonrası başlayacak üç antrenman seansı ile hazırlanacaklar. Evet, pist Bakü ya da Singapur örneklerinde de gördüğümüz gibi genel manada bazı otomobillere daha uygun olabilir. Ancak hiç kimse sıralama turlarına ya da yarışa körlemesine çıkmayacak. Eğer kazalarla ya da hava muhalefetiyle bölünüp kesilmezse üç saatlik antrenman seansı paketi, genel manada pisti tanıma ve anlama adına önemli bir imkan sağlayacaktır. Fakat mesele elbette bu değil.

F1 otomobilleri hassas ve dar çalışma aralıklarına sahip makineler. Genelde başrolü lastikler alsa da motorların ve frenlerin sıcaklıklarının doğru aralıkta olması optimum performans için olmazsa olmaz. Burada beklenen hava sıcaklığı 14 santigrat derece ve altında bir seviyede. Bu bizlere daha dar ve az sayıda motor soğutma girişlerini gösterecek. Lastik soğutma kanallarının da kapatıldığını ya da dönüştürüldüğünü göreceğiz. Ancak elbette ki başrol yine lastiklerin olacak.



Pirelli, Las Vegas'a haliyle en yumuşak lastik setiyle (C3, C4, C5) gidiyor. Lastik basıncı ön lastiklerde minimum 27 psi, arka lastiklerde ise minimum 24.5 psi. Bu, gördüğümüz en yüksek lastik basıncı anlamına geliyor. Lastiklerde zorunlu tutulan minimum basıncın normalden daha yüksek olmasının sebebi, soğuk hava koşullarında cadde pisti asfaltı üzerinde koşulacak yarışta -diğer klasik hava ve pist şartlarına kıyasla- turlar atılmaya başladıktan sonra çok daha az fark olacağının öngörülmesi. Ancak sık sık pilotların lastik ısıtmada zorlandıklarını görüp buna bağlı olarak bolca telsiz mesajı dinleyeceğiz. Gece yarısı koşulacak sıralama turları, lastik anlamında yönetilmesi zor ve en merak verici seans olacak.

Pistin lastikler üzerinde oluşturacağı baskı düşük olacaktır. Lastikleri en çok zorlayan yüksek hızlı yön değişimleri burada neredeyse hiç yok. Hafta sonu boyunca başka bir destek serisi yok. Pistteki tutunma, her seansın sonuna doğru giderek artacaktır. Elbette hava sıcaklığı gitgide düşerken, yarış çizgisinin temizlenmesi ve artan kauçuk işleri ne kadar kolaylaştırır, bu önemli bir soru işareti. Zeminin önemli bölümü yeniden asfaltlandı. Konuya hakim olanların bildiği üzere, taze asfalt üzerindeki bitüm tabakasının tutunmanın önündeki en büyük engel olacağını söylemek yanlış olmaz. F1 yönetimi paylaştığı bilgide, bu tabakanın bir kimyasal işlemle temizlenmeye çalışıldığını belirtti. Sonucu hep birlikte izleyip göreceğiz.

Takvimin geri kalanının aksine, Las Vegas'tan alınacak performansı zirveye çıkarmak adına hafta sonu planlaması daha farklı olacak. Tüm seanslar yerel saatle akşam koşulacak. İlk iki antrenman seansı perşembe akşamı, üçüncü antrenman seansı ile sıralama turları cuma akşamı, yarış ise cumartesi akşamı koşulacak. Sıralama turları yerel saatle gece yarısında, yarış ise yine yerel saatle 22:00'da. 1985 Güney Afrika GP'sinin ardından bu yarış, tarihte cumartesi koşulan yarışlar arasındaki yerini alacak. Ancak merak etmeyin, saat farkı sebebiyle bizler ülkemizde Las Vegas GP'sini pazar sabahı 09:00'da izleyebileceğiz.



Yarış hafta sonları öncesi havalarda uçuşan tahminleri bu kez göremiyoruz. Çünkü kimsenin ne olabileceğine dair somut bir fikri yok. İlk gün sonunda ortaya çıkacak tablo, sıralama turları ve yarış adına en önemli fikri verecektir. Sadece sezon boyu lastik ısıtma sorunları ile boğuşan Mercedes'in buradaki hava şartlarından olumsuz etkilenebileceğini, sıralama turlarında tek turda lastik ısıtma problemi yaşayan Oracle Red Bull Racing’in yine benzer sorunlara maruz kalabileceğini öngörebiliriz. Buraya takım yöneticilerinin iddialı yorumlar ve pilotlarının umutla geldiğini gördüğümüz tek takım ise Ferrari. Bu hafta sonu her ihtimal söz konusu. Beklenen bile çok düşükken, beklenenin altında seyredecek bir hava sıcaklığı bolca pist dışı tablo izletebilir. Bizim tek beklentimiz ise az kazalı iyi bir şov.

redbull.com