İspanya Grand Prix'sinde Max Verstappen'in pit yolundan 8 saniye kala çıkabilmesinin ardından, yakıt sıcaklığı kuralları F1'in gündemine oturdular. Peki, yakıt sıcaklıkları kurallarında neler değişti ve bu değişimler nasıl tartışmalara yol açtı?

Yakıt, içten yanmalı motora sahip her otomobil için olmazsa olmazlardan biri. İçten yanmalı motor teknolojisinin en üst seviyesini gördüğümüz Formula 1'de de durum pek farklı değil.

Yakıt karışımları takımların performansında büyük rol oynuyor. Güçlü bir yakıt teknolojisi, hem daha dayanıklı hem de daha güçlü bir motora sahip olmanıza yardımcı olabilir. Özellikle bu yıl bitkiden damıtılmış %10 biyoetanol içeren E10 yakıtlara geçilmesiyle birlikte yakıtların performansa olan etkisi bir kez daha gözler önüne serildi.

Miami ve İspanya Grand Prix'lerinde yaşananların ardından ise yakıtlar tekrardan Formula 1'in gündemine geldiler. Miami'de Aston Martin, İspanya'da ise Red Bull ve AlphaTauri'nin sorun yaşamasıyla birlikte, bu sefer, yakıtların minimum sıcaklıkları tartışma konusu oldu.




Bu sezon öncesinde, minimum yakıt sıcaklığı şu formül ile belirleniyordu: Yarıştan 2 saat önceki hava sıcaklığı eksi 10 derece.

Bu sezonun başlangıcında ise bu kuralda değişikliğe gidildi ve minimum yakıt sıcaklığı 18 dereceye sabitlendi. Yani artık dışarıdaki hava sıcaklığı fark etmeksizin her koşulda minimum yakıt sıcaklığı 18 derece olacaktı. Sezonun ilk 5 yarışında (Bahreyn, Cidde, Avustralya, Imola, Miami) bu kural uygulandı ve her seansta minimum yakıt sıcaklığı 18 dereceydi.

Fakat Miami GP'den sonra gerçekleştirilen Barselona GP için eski kurala geri dönüldü. Yani yeniden "yarıştan 2 saat önceki hava sıcaklığı eksi 10 derece formülü" kullanılmaya başlandı.

Bu kuralın sezon ortasında neden değiştirildiğine dair birçok söylenti bulunuyor. Bir söylentiye göre, Ferrari'nin vetosu sonucunda eski kurallara geri dönüldü.


Eski kurala dönülmesiyle birlikte, minimum yakıt sıcaklıkları sezonun sıcak yarışlarında artacaklar. Örnek verecek olursak; İspanya'da yarıştan iki saat önceki hava sıcaklığı 35 dereceydi, bundan 10 çıkarırsak 25 derecelik bir minimum yakıt sıcaklığı elde ediyoruz. Yani ilk 5 yarışta 18 derece olan yakıt sıcaklığı, İspanya'da 25 dereceye yükseldi. Sezonun diğer sıcak yarışlarında da bu değerlere yaklaşık sıcaklıklar göreceğiz.

Eski kurala dönülmesiyle birlikte bazı yarışlarda limit daha yüksek olacak. Minimum limitin artması, Honda ve Mercedes motorlarının sevdiği bir durum değil. Yakıt sıcaklılarının yüksek olduğu sıcak yarışlarda Honda ve Mercedes motorlarının hem performans kaybettiği hem de dayanıklılık anlamında hasar aldığı öne sürülüyor.

Bundan dolayı, özellikle Red Bull, yarışa minimum yakıt sıcaklığında başlamak için son ana kadar bekliyor. Çünkü daha düşük yakıt sıcaklığı ile yarışa başlandığında, yarış içinde durumu kontrol etmek daha kolay oluyor.

Ferrari motoru ise yüksek yakıt sıcaklıklarıyla kısmen daha iyi mücadele etmekte. Bundan dolayı Ferrari'nin eski kurala dönmek istediği düşünülüyor. Tabii bunun sadece bir söylenti olduğunu hatırlatmakta fayda var.




Starttan iki saat öncesine giderek başlayalım.

Takımlar, starttan iki saat önce araçlarına yakıtlarını dolduruyorlar ve FIA'ya tankta ne kadar yakıt olacağını bildiriyorlar. Sonrasında FIA'nın hava servisi, hava sıcaklığını ölçüyor. Geçtiğimiz pazar, Montmelo'da yarıştan iki saat önceki hava sıcaklığı 35 dereceydi. Bu da minimum yakıt sıcaklığının 25 derece olacağı anlamına geldi.

Yakıt, araca ilk konulduğunda genellikle minimum sıcaklık limitinin altında oluyor. Zaten garajda minimum limitin altında olabilir. Sadece garajdan çıkıldığı anda yakıtın hazır olması gerekiyor.

İlk olarak limitin altında bulunan yakıt, aracın içerisinde giderek ısınmaya başlıyor ve normalde pit yolu açıldığında istenilen değerde oluyor.

Pit yolu, her zaman starttan 40 dakika önce açılıyor. Yarıştan 40 dakika önce pit yolunun açılmasıyla birlikte araçlar garajdan çıktığında, içerideki yakıtın minimum sıcaklığın üstünde olması gerekiyor ve FIA, yakıt sıcaklıklarını takip ediyor.

İspanya'da da pit yolu yarıştan 40 dakika önce, TSİ 15.20'de açıldı ve pilotlar yarış öncesinde son turlarını attılar. Fakat Verstappen ve Pierre Gasly garajlarında beklediler. Bunun nedeni, iki takımın da yakıt sıcaklığı limitinde olmamasıydı.

Auto Motor und Sport'a göre, Pazar günkü yarışın başlamasından 40 dakika önce pit alanı açıldığında iki Red Bull'daki yakıt sıcaklığı da öngörülen değeri karşılamadı.

15.30'da pit yolu kapanacaktı ve iki takımın da limite ulaşması için sadece 10 dakikası vardı.

Verstappen'in aracındaki yakıt sıcaklığı, son anlarda istenilen dereceye ulaştı ve Hollandalı pilot, pit yolu kapanmadan 8 saniye önce piste çıkmayı başardı. Ancak son şampiyon yarış öncesinde tur atamadı ve start antrenmanı yapamadı.

İspanya'da yaşananların da bundan kaynaklandığı düşünülüyor. Sky Sports'a konuşan Marko, "Bugünkü yüksek sıcaklık, son anda bazı değişiklikler yapmamızı gerektirdi." diyerek son anda bir panik yaşadıklarını söylemişti ancak tam olarak detaya inmemişti.




Yakıt sıcaklığı kuralları, farklı şekillerde yorumlanabiliyor. Bazı takımlar, motorların çalışmaya başladığı andan itibaren yakıtın minimum sıcaklık limitinin üstünde olması gerektiğini söylüyor.

Yani, bu takımlara göre, yakıtın garajda da minimum limitin üstünde olması gerekiyor. Mesela Ferrari, kuralların böyle olduğunu savunuyor ve Red Bull'un yakıtı ilk olarak soğuk koyup sonrasında garajda ısıtmasının kurallara uymadığını düşünüyor.

Bahsettiğimiz gibi, Red Bull, yakıtı araca ilk kez doldurduğuna, yakıt sıcaklık limitin altında oluyor ve sonrasında yakıt aracın içinde ısınıyor. İşte Ferrari'ye göre bu legal değil. İtalyan ekip, yakıtın garajda da minimum limitin üstünde olması gerektiğini düşünüyor.

Bazı takımlar ise sadece garajda olunmayan anlarda minimum yakıt sıcaklığının üstünde olunması gerektiğini söylüyor. Yani, yakıtın araca ilk konulduğunda soğuk olabileceğini ve sadece garajdan çıkıldığında gerekli sıcaklıkta olması gerektiği belirtiliyor.

Red Bull, Aston Martin ve AlphaTauri; yukarıda da belirtildiği gibi yakıtlarını son ana kadar ısıtıyorlar ve sonrasında piste çıkıyorlar.

FIA ise son zamanlarda takımlara bu konuda bir direktif yolladı ve konuya açıklık getirdi. FIA, " yakıt sıcaklığının sadece garajda bulunulmayan anlarda minimum limitin üstünde olması gerektiğini" söyledi.

FIA'nın direktifine bakacak olursak, Ferrari'nin savunduğunun aksine, yakıtın garajda da limitin üstünde gerekmiyor. Dolayısıyla Red Bull ve AlphaTauri'nin İspanya GP'de yaptığı legaldi.

Yani garajda bulunan aracın içerisindeki yakıt sıcaklığı limitin üstünde olmak zorunda değil.




Red Bull ve AlphaTauri pilotları, garajdan ayrıldıklarında, yakıt sıcaklığının minimum derecenin altında olmadığından eminiz çünkü FIA, yakıt sıcaklıklarını sürekli olarak izliyor ve illegal bir durum görülmesi durumunda gerekli ceza uygulanırdı.

Ancak Ferrari takım patronu Mattia Binotto'nun İspanya GP'nin ardından konuyla alakalı verdiği demeçler, bazı kişilerin kafasında soru işaretleri oluşturdu.

Binotto, yakıt sıcaklığının garajda da minimum değerin üstünde olması gerektiğini düşünüyor. Fakat yukarıda bahsedildiği gibi bu tam olarak doğru değil ve FIA, son direktifiyle bu duruma açıklık getirdi.

Ferrari takım patronu Mattia Binotto, İspanya GP sonrasında şu ifadeleri kullanmıştı: "Verstappen'in pitten geç çıkmasının yakıt sıcaklığından kaynaklandığını düşünüyorum."

“Yakıt sıcaklığının, hava sıcaklığına göre 10 derece daha düşük olması gerekiyor, bu bütün yarış için geçerli. Yani bu kural sadece araç pistteyken değil, garajdayken de geçerli."

"Bu konuda sadece FIA'ya güvenebilirim. Yakıtı bir ateşle ısıttıklarını düşünmek zor, bu herhangi bir açıklama getirmiyor. Fakat dediğim gibi, sıcaklık her zaman izin verilen seviyede olmalı. Sadece FIA'ya güvenebilirim ve onların bu konuda rahat olduklarından oldukça eminim. Aracı kontrol ettiler fakat belki bu da doğru açıklama değil, onlara sormalısınız."




Peki, yakıtın sıcaklığı neden bu kadar büyük bir önem teşkil ediyor?

Aracın her alanından maksimum performans almak isteyen Formula 1 takımları, elbette V6 turboları besleyen yakıtları en yüksek seviyede performans alabilecekleri şekilde kullanmak istiyorlar.

Yakıt karışımından maksimum performans alınabilmesi için daha soğuk yakıt sıcaklıkları tercih ediliyor. Bunun temel nedeni, soğuk havanın içerisine daha çok oksijen sığabilmesi.

Kısmen daha soğuk yakıt kullanıldığında, pistonun içinde yanacak olan hava-yakıt karışımının derecesi düşüyor. Derecenin düşmesiyle birlikte moleküller arasındaki boşluklar azalıyor ve birim hacimdeki molekül miktarı arttığından, soğuk havanın içine sıcak havadan daha çok oksijen sığabiliyor.

Soğuk hava daha yoğun olduğundan, yakıt-hava karışımının sıcaklığı düştüğünde gram başına alınan performans artıyor. Ayrıca, yarışa kısmen daha soğuk yakıtla başlandığında dayanıklılık konusunda da avantaj sağlanabiliyor.



tr.motorsport.com