2025'ten itibaren Formula 1 sürücülerini serin tutmaya yardımcı olacak yeni sistemin arkasındaki teknolojinin detayları açıklandı.

2023 Katar GP'sinde yaşanan sıcaklık ve nem koşullarında pilotların zorlanmasının ardından FIA, kokpit soğutma çözümleri geliştirmek için harekete geçti.

İlk adım bu yıl atıldı ve takımlara, özellikle sıcak hafta sonlarında kokpite daha fazla temiz hava girmesi için şasi üstüne bir başka havalandırma deliği ekleme izni verildi.

Geçtiğimiz kasım ayında, aylar süren araştırma ve testlerin ardından F1 komisyonu, kapsamlı bir sürücü soğutma sistemi planını onayladı. Autosport'un haberine göre bu sistem, Amerikan şirketi Chillout Motorsports tarafından üretildi.

Şirket, Formula E pilleri için şarj sırasında sıcaklık yönetimi ve WEC ile NASCAR gibi kategorilerde sürücü soğutma çözümleri geliştirme gibi motor sporları geçmişine sahip.



Sistem nasıl çalışacak?

Araçlarda görülecek olan soğutma sistemi iki ana unsurdan oluşuyor: Sıvıyı soğuk tutmak için minyatürleştirilmiş bileşenlerin (bir mikro kompresör, bir buharlaştırıcı ve bir yoğunlaştırma ünitesi) bulunduğu bir kutu ve sürücüler tarafından giysilerinin altına giyilecek ateşe dayanıklı bir tişört.

Tişört, toplamda 48 metre uzunluğunda tüplerle sürücünün göğsünü ve sırtını sarıyor. Bu tüpler, sıvıyı (hava, su veya sodyum klorür gibi bir çözelti) dolaştırarak sürücüyü serinletiyor.

Autosport'a konuşan Chillout Motorsports'un kurucusu Charles Kline, sistem hakkında şunları söyledi: "FIA onaylı soğutma tişörtümüz üzerinde zaten çalışıyorduk. Bu gerçekten zorlu bir projeydi çünkü FIA kuralları yangın güvenliği konusunda çok katı."

"Sadece FIA onaylı bir ürün yapmak istemedik. Aynı zamanda son derece işlevsel ve hafif olan, sürücülerin giymek isteyeceği bir ürün tasarlamak istedik."



"Bu tişörtleri iki katmanlı materyaller olmadan üretmek imkânsızdı. Yani aslında tüpleri iki tişört arasında sandviç yapıyordunuz."

"Yıllar süren testlerden ve yüzlerce farklı materyal denemesinden sonra, iletken, esnek ve güvenli bir tüp formül oluşturmayı başardık."

2025 için geçici bir çözüm

F1 takımları için bu, daha önce tek koltuklu araçlarda hiç test edilmemiş olan tamamen yeni bir sistem.

Bu durum, özellikle mevcut araçlar soğutma cihazı elemanları için ek alanı hesaba katacak şekilde geliştirilmediği için projeye zorluklar ekledi.



Kline, "Soğutma sistemleri bizim için çok kolay. Ancak soğutma sistemlerini şasiye sığdırmak zor.

"Bu araçların içinde hiçbir şey için yer yok. Geçici olarak pedalların arkasında, sidepodlarda, koltukların arkasında uygun bir yer bulmaya çalışıyoruz." dedi.

Ağırlık: Yönetmelikteki 5 kg neden gerçek değil?

Sistemin nasıl çalıştırılacağı konusu, başka ilginç bir noktayı ortaya koyuyor. Çünkü FIA, cihaz kullanılacağı zaman minimum araç ağırlığını 5 kg artırma garantisi verdi.

Sistem kendi başına hafif, yaklaşık 2 kg ağırlığında ve tişört de yaklaşık 300 g ekliyor. Ancak FIA'nın ekstra 5 kg'lık toleransı, 2026 yılına kadar araçların elektrik konfigürasyonunun değiştirilmemesine karar verildiğinden, sistemin harici bir batarya paketiyle çalıştırılmasından kaynaklanıyor.

Bu izin gelecekte değişecek çünkü yeni nesil araçlar bu sistemi en başından itibaren bünyesinde barındıracak.



Sistem ne kadar etkili olacak?

Yönetmelikler, ortam sıcaklığı 30,5°C'yi aştığında, FIA’nın sistemin kullanımını zorunlu kılabileceğini ve bunu yarıştan 24 saat önce takımlara bildirebileceğini belirtiyor.

Bunun yarış hafta sonlarında garajlarda yapılması gerekeceği düşünüldüğünde, mekanikerlerin seanslar arasında sistemi kolayca kurabilmeleri gerekecek.

Kline şunları ekledi: "Karmaşık olmayan, çok zaman almayan bir şeye ihtiyaçları var. Bu yüzden 2026'yı dört gözle bekliyorum. O zaman modüler bir kurulum olacak ve birkaç dakika içinde tamamlanabilecek."

Bu tür teknolojiler, askeri jetlerde ve astronot kıyafetlerinde de kullanılır; vücut ısısını azaltır ve beynin daha iyi performans göstermesini sağlar.

Sistem, soğutma tüpleri ile çok basit görünüyor olabilir ancak aslında insan vücudunun nasıl çalıştığına göre tasarlanmış karmaşık bir süreçtir.



Kline, "Kanınızın yüzde 95'i cildinizin yüzeyinden akar. Bu ısı enerjisini yakalamak için en verimli yol, tişörtlerimizi kullanarak bu ısıyı uzaklaştırmaktır."

"Tişörtlerimizde yaklaşık 48 metre uzunluğunda soğutma tüpleri dikilidir. Bunun önemi, vücudunuza mümkün olduğunca geniş bir yüzey alanı yerleştirmek istememiz. Sadece 3 veya 4 metre tüp koyamayız."

"Sistemi 0°C'de çalıştırabiliriz ama bunu yaptığınızda kanın cildinize akışı durur çünkü vücudunuz kendini hipotermiden korumaya çalışır. Sürücünün soğuktan titremesini sağlayabiliriz ama bu yapmak istediğimiz şey değil."

"Bu yüzden sistemin en iyi şekilde çalışmasını sağlamak gerekiyor; bu da yaklaşık 15°C'dir."

"Sürücüler bu sistemi çok sevdi. Örneğin Charles Leclerc, bu sistemi her yarışta kullanabilmeyi diledi." dedi.

tr.motorsport.com