Her hafta farklı bir motor sporları serisini tanıttığımız bu seride sıradaki durağımız Formula E!

Formula E, sadece elektrikli araçların kullanıldığı, açık tekerlekli bir motor sporları şampiyonasıdır. Seri, 2011’de FIA başkanı Jean Todt tarafından tasarlandı ve ilk yarış, Eylül 2014’te Çin’de yapıldı. Formula E Holding’in kurucusu ise Alejandro Agag.

Serinin tarihi

Yarışları şehir merkezlerinde gerçekleştirilen seri için ilk teklif, FIA başkanı Jean Todt tarafından yapıldı ve bu proje, Mart 2011’de politikacılar Alejandro Agag ve Antonio Tajani’nin yanı sıra aktör Teo Teocoli’ye sunuldu.

Tajani otomobil endüstrisinin elektrifikasyonuna odaklandı, Agag ise FIA’nın seriyi organize etmek için bir ihale açma konusundaki tartışmalarından sonra Todt’un teklifini destekledi.

FIA, Aralık 2019’da yaptığı açıklamada, 2020-21 sezonundan itibaren Formula E’nin ‘dünya şampiyonası’ statüsüne sahip olacağını açıkladı.

Hızlı şekilde büyüyen seri, tamamen elektrik gücüyle çalışan araçlardan oluşuyor. Gridde toplam 12 takım ve 24 araç yer alıyor. Yarışlar belirli şehir merkezlerinde, 1.9 km’den 3.4 km’ye kadar olan uzunluktaki sokak pistlerinde gerçekleştiriliyor.



Yarış günü formatı

Tüm hafta sonları, sabah saatlerinde gerçekleştirilen iki antrenman seansı ile başlıyor. İlk seans 45, ikinci seans 30 dakika sürüyor. Sürücüler, 2018-19 sezonuna kadar iki araca sahip oluyorlardı. Ancak 2018-19 sezonunda Gen2 araçlarının kullanılmaya başlanmasıyla beraber bu sayı bire düştü. Gen2 araçları 250 kW (335 beygir) güce sahip ve bu, Gen1 araçlarından 25 kW daha fazla.

Antrenmanlardan birkaç saat sonra sıralama turları gerçekleştiriliyor ve yaklaşık 1 saat sürüyor. Sürücüler, beş veya altı kişiden oluşan dört gruba ayrılıyorlar ve her grup, tur atmak için altı dakikaya sahip oluyor. İkinci sezondan itibaren getirilen Super Pole seansına ise, grup bölümünde en iyi turları kaydeden altı isim katılıyor ve pole pozisyonunun sahibi belirleniyor. Sıralama turlarında sürücüler, tam güç olan 250 kW güç kullanabiliyorlar.

Yarış ise 45 dakika + 1 tur sürüyor. Dördüncü sezona kadar sürücüler, araç değişimi yapmak için zorunlu bir pit stop yapıyorlardı. İki kişilik bir pit ekibi, sürücüye araç değişiminde yardımcı oluyordu ve sürücünün tekrar piste dönüşü öncesinde minimum bir bekleme süresi vardı.

Bir patlak veya hasar olmadığı sürece lastik değiştirmek ise yasak. Bu, lastikler tüm hava koşullarına uyumlu olduğu için zaten gereksiz. Yarışta sürücüler, maksimum 200 kW (268 beygir) güç kullanabiliyorlar.



Puan sistemi

Formula E’de puanlar, F1’deki gibi ilk 10 sürücüye (25-18-15-12-10-8-6-4-2-1 şeklinde) veriliyor. Ayrıca pole pozisyonunun sahibine 3, yarışın en hızlı turunu atan sürücüye (yarışı ilk 10’da bitirdiği takdirde) 1 puan veriliyor.

Fanboost

Taraftarlar, favori sürücülerinin kısa bir süreliğine fazladan güç kullanmalarını sağlamak için her yarışta çeşitli sosyal medya platformlarından oy verebiliyorlar.

Oylama, yarıştan altı gün önce başlıyor ve yarışın ilk 15 dakikasından sonra sona eriyor. Fanboost oylamasında en çok destek verilen beş sürücü, yarışın ikinci yarısında 5 saniye boyunca fazladan güç kullanabiliyor.



Atak modu

Beşinci sezonda getirilen atak modu, daha önce belirlenmiş olan ve yarış çizgisinin dışında yer alan bir bölgeden geçen sürücülerin fazladan 25 kW güç elde etmesini sağlıyor. Sürücülerin bu modu yarış boyunca kaç kere kullanabilecekleri ve bunun kaç saniye süreceği, yarıştan kısa bir süre önce FIA tarafından belirleniyor.

Sürücüler, sayısı belirlenen atak modlarının hepsini yarışta aktif etmek durumundalar. Altıncı sezondan itibaren getirilen bir kuralla beraber, eğer tüm pistte sarı bayrak uygulaması (FCY) varsa ya da güvenlik aracı piste girmişse, atak modu aktif edilemiyor.

Araçlar

Gen1

İlk dört sezon boyunca Formula E, Spark Racing Technology tarafından üretilen Spark-Renault SRT 01E aracını kullandı. Şasi Dallara tarafından, batarya Williams Advanced Engineering tarafından, vites kutusu ise Hewland tarafından tasarlandı. Lastik tedarikçisi Michelin’di ve seri için 42 araç sipariş edildi. Bunların 40’ı takımlar için, 2’si test içindi.

Gen1 aracı, 250 beygir (200 kW) güce sahipti ve 0’dan 100km/s hıza 3 saniyede ulaşıyordu, maksimum hızı ise 225 km/s idi.

İlk sezonda tüm takımlar, McLaren tarafından üretilen elektrik motorunu kullanıyorlardı. Ancak ikinci sezondan itibaren, güç aktarma organı üreticileri kendi elektrik motorlarını, dönüştürücülerini, inverter’larını, vites kutularını ve soğutma sistemlerini üretebildiler.

2016-17 sezonu için dokuz güç aktarma organı üreticisi vardı: ABT Schaeffler, Andretti Technologies, DS-Virgin, Jaguar, Mahindra, NextEV TCR, Penske, Renault ve Venturi.



Gen2

2018-19 sezonunda, yeni bir nesil Formula E aracı tanıtıldı. Gen2 adı verilen bu yeni nesil aracın bataryasında 54 kWh’lık batarya bulunuyor. Güç çıkışı ise 200 kW’tan 250 kW’a yükselmiş durumda. Maksimum hız ise 280 km/s oldu.

Gen2 araçlarının gelişiyle beraber yarışlarda araç değişimi yapma dönemi bitmiş oldu. Yeni araçlarda Brembo fren sistemleri bulunuyor. Ayrıca araçlarda ‘halo’ yer alıyor. Michelin de lastik tedarikçisi olarak devam ediyor ve tüm hava koşullarında kullanılabilen lastikler üretiyor.



Şampiyonlar

Sezon	Sürücüler Şampiyonası				Takımlar şampiyonası
	Sürücü	Takım	Şasi - Güç aktarma organı		Takım	Şasi - Güç aktarma organı
2014-15	Nelson Piquet Jr.	NEXTEV Team China Racing	Spark-Renault SRT 01E		Renault e.dams	Spark-Renault SRT 01E
2015–16	Sébastien Buemi	Renault e.dams	Spark-Renault Z.E 15		Renault e.dams	Spark-Renault Z.E 15
2016–17	Lucas di Grassi	ABT Schaeffler Audi Sport	Spark-ABT Schaeffler FE02		Renault e.dams	Spark-Renault Z.E 16
2017–18	Jean-Éric Vergne	Techeetah	Spark-Renault Z.E 17		Audi Sport Abt Schaeffler	Spark-Audi e-tron FE04
2018–19	Jean-Éric Vergne	DS Techeetah	Spark-DS E-Tense FE 19		DS Techeetah	Spark-DS E-Tense FE 19

Gen1 - Gen2 karşılaştırması

Teknik özellikler	Gen2	Gen1
Uzunluk	5160 mm	5000 mm
Genişlik	1770 mm	1780 mm
Yükseklik	1050 mm	1050 mm
Ön tekerlek aralığı	1553 mm	1528 mm
Arka tekerlek aralığı	1505 mm	1492 mm
Sürüş yüksekliği	75 mm (maksimum)	75 mm (maksimum)
Dingil mesafesi	3100 mm	3100 mm
Minimum ağırlık (sürücü dahil)	900 kg (batarya 385 kg)	880 kg (batarya 320 kg)
Maksimum güç	250 kW (335 beygir)	200 kW, (250 beygir)
Yarış modu (kullanılabilen maksimum güç)	200 Kw (270 beygir)	180 kW, (240 beygir)
Maksimum güç yenilemesi	250 kW	150 kW
Maksimum hız	280 km/s	225 km/s

tr.motorsport.com