Lewis Hamilton ve Charles Leclerc'in kuralları ihlal eden araçları nedeniyle 2023 Amerika Birleşik Devletleri Grand Prix'sinden diskalifiye edilmeleri, Formula 1'in inceleme kontrollerinin sınırlarına ışık tutuyor.

Austin yarışının galibi Max Verstappen'in sadece 2.2 saniye gerisinde kalan Mercedes pilotu Hamilton ve altıncı sıradaki Leclerc, aşırı aşınmış taban plakalarıyla yarıştıkları için diskalifiye edildiler.

Diskalifiye olmalarının sebebi, belirlenen deliklerde ölçülen plakanın bir hafta sonu boyunca yalnızca 1 mm'den 9 mm'ye kadar aşınabileceğini belirten FIA Teknik Yönetmeliğini ihlal etmiş olmalarıydı.

Standart prosedür

Yarış sonrası inceleme, en alt seriden en üst seviyeye kadar motor sporlarının bir parçası olarak kabul ediliyor. Bir F1 yarışından sonra bir dizi sıcaklık, tork, yazılım, yakıt ve bileşen kontrolü yapılır.

Ancak bunlar 20 araçta tek tip değildir. Sportif düzenlemeler, teknik delege Jo Bauer'in 'kendi takdirine bağlı olarak, yarışa katılan araçların uygunluğunu doğrulamak için rastgele bir kontrol' yapmasına izin veriyor.

Örneğin, Japonya GP'sinin ardından hiçbir aracın tabanı kontrol edilmedi, bir araç Katar sprintinden sonra incelendi ve üç araç da Pazar günkü Katar GP'sinin hemen ardından incelendi.

Austin için dört araç gözden geçirildi. Hamilton ve Leclerc'in yanı sıra, Verstappen'in ve Norris'in aracı da kontrol edildi ve yasal kabul edildi.



Hamilton ve Leclerc nasıl tespit edildi?

FIA, çeşitli göstergelere dayanarak hangi araçların daha fazla inceleme için seçileceğini belirleyebilir.

Aşınmış bir taban durumunda, titanyum kızak plakası pit duvarında şüphe uyandırabilecek güçlü bir koku yayar. Bir başka gösterge ise FIA'nın pilotların kerblere çıkıp inerken başlarının sallanıp sallanmadığını görmek için izleyeceği araç içi görüntülerdir.

FIA, 2022 için zemin efektlerinin benimsenmesinin ve dalgalanma sorununun geri dönüşünün ardından, pilotların titreşimlerden dolayı risk altında olmadığından emin olmak için artık araçtaki dikey salınımları da ölçüyor.

Bir araç bu aşırı hareketler nedeniyle dikkat çekerse, teknik delege daha fazla araştırma yapma eğiliminde olacaktır.

Bauer ayrıca her takım için bir araçla sınırlı değildir, yani her iki Mercedes'in ya da her iki Ferrari'nin de çok düşük kaldığını düşünürse George Russell ve Carlos Sainz için de yerinde kontroller isteyebilirdi. İkilinin kontrol edilmemesi, Hamilton ve Leclerc'in bireysel olarak kuralları ihlal ettiklerini gösteriyor.

Arka kızak plakasının takılması, W14 ve SF-23'ün ya arka aksta çok alçak bir sürüş yüksekliğine sahip olduğunu ya da araçların bir kerbe çıktıktan sonra inerken asfalta değebilecek kadar yumuşak çalıştığını gösteriyor.

Verstappen'in incelemeyi geçmesi, RB19'un sürüş yüksekliğini kilitlemek için daha sert çalıştığına işaret ediyor olabilir.



Ancak Hamilton ve Leclerc'in ceza alması, kurallardan kaçmak için kasıtlı bir girişimde bulunduklarına işaret etmiyor.

Bu durum, kapalı park kuralı yürürlüğe girmeden önce sadece bir saatlik antrenmana izin veren sprint formatı sebebiyle gerçekleşmiş olabilir. O andan itibaren takımlar, aracı nasıl değiştirebilecekleri konusunda büyük ölçüde kısıtlanmış durumda oluyorlar.

Kısıtlı süre, bazı takımların yarıştan önce ağır yakıt çalışmasını tamamlamadığı anlamına geliyordu. Bu nedenle, 12, 14, 15 ve 16. virajlara yeni asfalt atılmasına rağmen bu yıl çok daha kötü olan COTA pistinin kerbleri için aracı optimize edemediler.

Ayrıca takımlar, kapalı park kuralı devreye girene kadar aşınmayı değerlendirmek üzere doğru ölçümler yapmak için plakayı çıkarmakta serbesttir. Sonrasında ise tahminlerle sınırlı kalıyorlar.

Bu yüzden Mercedes ve Ferrari, tahminlerini yanlış yapmışlar gibi görünüyor.

Mükemmelliğe karşı pragmatizm

FIA, salınımlarla ilgili verilere ve araç içi görüntülere güvenerek potansiyel uyumsuz araçları tespit edebilirken potansiyel sorun, yarışı bitiren 17 araçtan 13'ünün tabanlarının kontrol edilmemiş olmasıdır.

Bu da, uzak bir ihtimal de olsa, bir ya da daha fazlasının yasadışı bir şekilde aşırı aşınmış bir plaka ile yarışı tamamlamış olabileceği anlamına gelmektedir.

Bu nedenle, mükemmel senaryo, her aracın sıkı bir dizi inceleme kontrolünden geçmesi olacaktır. Ancak FIA bunun gerçekleşmesini engelleyen kısıtlamalardan bahsetmektedir.



Teknik delegenin yapabileceği bir dizi kontrol göz önünde bulundurulduğunda, tüm araçların kontrol edilmesi çok uzun sürecektir.

ABD GP hafta sonu bu sorunu daha da kötüleştirdi. Çünkü bir sprint hafta sonu, incelemenin Cuma sıralaması, Cumartesi Shootout'u, sprint ve ana yarıştan sonra yapılması anlamına geliyor.

Bu turda, sprintten önce Cumartesi sıralamasının bitiminden itibaren sadece 3 saat 45 dakika vardı. Zaten kısıtlı olan bu süre, yarış öncesi hazırlıklarını da içinde barındırıyor.

Pazar günkü yarışın ardından, 20 pilotun tamamının kontrolleri tamamlanırken aracın kapalı parkta tutulabileceği her ekstra saat, takımların toparlanmasını ve nihayetinde aracı bir sonraki yarışa taşımasını geciktiriyor.

Yani yönetim organının gözünde; bir noktada hız, mutlak titizliğin önüne geçiyor.

Yarış sonucuna itiraz edilebilir mi?

FIA'nın olayı ele alma şeklinden memnun olmayan herhangi bir takım, rakibinin de araçları çok düşük bir yükseklikte sürdüğünden şüphelenirse, diskalifiye gerekip gerekmediğini görmek için bu plakaların değerlendirilmesini isteyebilir.

Bununla birlikte, damalı bayrağın hemen ardından takımların yarış sonucunu protesto edebilecekleri yalnızca 30 dakikalık bir süre var.

Verstappen ABD GP'sini, yerel saatle öğleden sonra 2'de verilen startın ardından 1 saat 35 dakika 21 saniyede (artı olarak formasyon turunu tamamlamak için geçen süre) kazandı. Ancak teknik delegenin yer kontrollerine ilişkin raporu saat 17:28'e kadar yayınlanmadı. O zamana kadar yarış sonucunu protesto etmek için çok geç kalınmıştı.



Çünkü o noktada araçları geri çağırmak ve uygunluğu güvenilir bir şekilde kontrol etmek imkansız olurdu. Bu nedenle, sonucun protesto edilmesi mümkün değildi.

Bu sebeple, artık davayı yeniden açabilecek tek taraflar, diskalifiyelere itiraz etmeye karar vermeleri halinde Mercedes ve Ferrari'dir.

Ancak kasıtlı ya da değil, teknik kuralları ihlal ettikleri inkar edilemez ve kararların iptal edilmesi için kullanılabilecek gri bir alan yoktur. Diskalifiye kaçınılmazdı.

Örneğin Sebastian Vettel, 2021 Macaristan GP'sinde Aston Martin'in yarış sonunda düzenlenmiş bir litrelik yakıt numunesini sağlayamamasının ardından podyumu kaybetmişti.

Sonunda Aston Martin bunun bir yakıt ikmali hatasından ziyade bir yakıt sızıntısından kaynaklandığını kanıtlamış olsa da, bu diskalifiye kararını iptal etmeye yetmedi.

Sonuç olarak, Hamilton ve Leclerc'in diskalifiye kararlarının temyize götürülmesi pek olası görünmüyor.

tr.motorsport.com