Valtteri Bottas'ın Monako GP'deki yarışı, pit stopta sağ ön tekerlekte yaşanan sorun nedeniyle erken noktalandı ve Mercedes ekibinin tekerleği araçtan çıkarması neredeyse 2 gün sürdü.

F1 takımları genelde 2 saniye civarında pit stop sürelerine sahiptir. Bu açıdan Mercedes'in Bottas'ın aracında takılı kalan tekerleği pit stop başlangıcından 43 saat sonra çıkarması şoke ediciydi.

Peki Mercedes için yanlış giden şey neydi ve takımların 2 sn'de pit stop yapmalarını sağlayan ekipmanları özel kılan şey ne?

Aslında her şeyin bu kadar hızlanması, Bottas'ın yaşadığı felaketin arkasındaki nedendi.

Pit stop detayları

Mercedes'in sorun yaşanan pit stopunda 20 mekaniker görevliydi (alt resim): Her bir tekerlekte 3 mekaniker çalışıyordu. Onlardan birisi lastiği çıkarırken, biri lastiği takıyor, birisi ise bijon tabancasını kullanıyordu. Bu tekerleklerde toplam 12 mekanikerin çalıştığı manasına geliyor. Onların dışında önde ve arkada krikolarda birer mekaniker ve birer yedek mekaniker bulunuyor. Aracın iki yanında aracı dengede tutacak iki isim ile onların dışında bir adet lolipop adam ve bir adet gözlemci bulunuyor.



Ön kanatta ayar değişikliği gerekirse, bu ekibe iki mekaniker daha eklenebilir. Pit stop esnasında aynı anda birçok işlem yapıldığı için, herkesin oyununun zirvesinde olması ve herkesin birbirleriyle uyum içerisinde çalışması gerekiyor.

O insan kalabalığının arasında ise lastiklerinin değiştirilmesi için bekleyen pilotlar yer alıyor. Pit stopta işlemin tamamlanmasının ardından pilotlar elini debriyajdan çekiyor ve yola devam ediyor.

Ancak tüm bunlardan önce pilotların araçlarını yavaşlatmaları, tam olarak doğru pozisyonda durmaları gerekiyor. Pilotlar olur da birkaç cm ileride ya da geride durursa bu zaman kaybına neden olur çünkü mekanikerlerin ona göre pozisyonlarını değiştirmeleri gerekebilir ya da ideal açıdan çalışamayabilir.



Mercedes, Bottas'ın yaşadığı sorunlu pit stopta, Fin pilotun az da olsa ideal pozisyonun dışında durması sorunlar zincirini tetiklemiş olduğunu söyledi.

Bottas'ın durması gereken yerin dışında durmasının ardından mekanikerler hatayı telafi etmek için hareket ettiler ancak lastiği çıkarmaya çalışan mekaniker yeni tekerleği takacak mekanikere çok yaklaşınca bijon tabancasını tutan mekaniker için yeterli alan kalmadı.

Bunun sonucunda bijon tabancasını kullanan mekaniker, aşağıdaki gibi ideal olan 45-60 derecelik açıyla tabancayı kullanamadı. Bunun yerine neredeyse yatay olarak tabancayı kullandı.

Bu yüzden mekaniker, bijon tabancasına bijona doğru bir şekilde yerleştirememiş oldu ve gerekli gücü doğru bir şekilde uygulayamadı.

Tabanca bijona doğru açıyla yerleştirilmediği için, tabanca çalıştırıldığında bijon yalama yapmış oldu.



Ardından neler olduğunu hepimiz gördük. Bijonun tüm dişleri yalama yaptı. Bijon tabancası çalıştıkça alüminyum tozun çıktığı görüldü. O esnada mekaniker durumu düzeltmek için elinden geleni yapsa da artık yapılacak pek bir şey kalmamıştı ve Bottas yarış dışı kaldı.

Farklı bijon tabancaları

Pit stopta sorun yaşandığı esnada, bijon tabancasını tutan mekanikerin birçok kez tabancada bir şeyleri değiştirdiğini gördük.

Bu kızgınlık nedeniyle yaşanan bir olay değildi. Mekaniker, bijon tabancasının yeni bir diş tutabilmesi amacıyla bunu yapıyordu. Normalde bu tür bir ayar yapılmaya gerek olmuyor ve bu sayede mekanikerler daha az işlemle daha hızlı bir şekilde pit stopu tamamlıyorlar.

Ancak bir sorun yaşandığı zaman, bu şekilde manuel ayar değişikliği yapabiliyorlar. Yukarıdaki resimde yedek tabancadaki beyaz ok ile gösterilen bölümde ayar düğmesini görebilirsiniz.

Griddeki takımların çoğuna İtalyan Paoli markası bijon tabancalarını tedarik ediyor. 4 kg ağırlığındaki bir tabanca 4000nm torka sahip.

Ancak yine de takımların kullandıkları tüm bijon tabancaları aynı özellikle değil. Takımlar Paoli'nin sahip olduğu ürünlerden istediğini alıyor ve aynı zamanda kendi ihtiyaçlarına göre değişiklik yapabiliyor. Tabii ki bu parçalarda da maksimum performans elde etmenin yolları aranıyor.

Takımların bijon tabancalarının nasıl olduğuna birlikte bakalım...



Mercedes'in bijon tabancasının üstünde tutma bölümü bulunuyor ancak mekanikerler genelde bijon tabancasını yandan tutuyorlar. Çalışma mekanizması geleneksel görünse de, tasarım tamamen standart değil. Diğer takımlarda göreceğiniz kubbeli tasarım yerine arkaya doğru çıkıntılı ve düz kenarlı bir tasarım var.



Red Bull'un yaptığı güncellemelerle zirveye yakın görünüyor. Red Bull ekibinin pit stop süreleri artık büyük ölçüde 2 sn altında. Tabancanın üstündeki karbon kaplama ve ışık sistemini görebiliyoruz.



Alt taraftan baktığımızda, karbon kaplamanın nasıl şekillendirildiğini görebiliyoruz. Sadece mekanik parmakların yanında bir düğme değil, aynı zamanda etkinleştirilmesi kolay bir geçiş anahtarı da var. İlginç bir şekilde, tabancanın ucunda geleneksel tasarım bulunmuyor.



Ferrari'nin bijon tabancasında tahmin edeceğiniz üzere kırmızı bir gövde var. Bunun dışında uç kısmında net bir kaplama bulunmuyor ve mekaniker tabancayı en uç kısmından tutuyor.

Mekanikerin yanlışlıkla kullanmasını engellemek için mekiğin üzerinde bir karbon kaplama bulunuyor. Bunun dışında, mekanikerin tetik parmağının önünde pit stoptaki ışık sistemine sinyal gönderen bir düğme yer alıyor.



McLaren'in tabancası, tabancanın ana gövdesini sarmak, onu hem mekaniker için daha ergonomik hale getirmek hem de elektronik eklentileri barındırmak için oyulmuş bir çevreye sahiptir. Ayrıca, bir sorun ortaya çıkması durumunda mekanikerlerin ellerinde tutacakları manuel çıkarma aleti ve somun da bulunuyor.



Alpine'in tabancasının kaplama yerine özel bir gövdesi var, ancak ergonomi için bazı rakipleri kadar yoğun bir kontura sahip değil. Tabancanın ucunda, mekaniker tarafından hızlı ve hatasız etkinleştirilebilmesi için büyük bir disk bulunuyor.



Aston Martin'in tabancası, pek şaşırtıcı olmayan şekilde Mercedes'in bijon tabancasına oldukça benzer.



AlphaTauri, yukarıdaki fotoğraf çekilirken yedek tabancasını kapatmamıştı. Bu da bize tabancanın farklı açılardan ideal bir görüntü verdi.



Alfa Romeo'nun tabancasında, mekanikerin tabancayı çalıştırdığı esnada onu doğru bir şekilde kavramaları için dayanabileceği bir bölüme sahiptir. Mekanikerin elinin üstünde aynı zamanda ilginç bir sistem daha bulunuyor.



Williams'ın tasarımında, gridde birçok takımda gördüğümüze benzer ekstrem çözümler bulunmuyor.



Haas takımı da diğerlerine göre nispeten daha basit bir tasarıma sahip. Standart tabancanın dışında ergonomi için tek bir parça eklenmiş durumda.

Kenetlenebilir sabit bijon somunu sistemi

Formula 1 takımları, pit stop zamanlarını iyileştirmek ve aynı zamanda güvenlik amacıyla getirilen sistemlerle bağlantılı olması için yaklaşık 10 sene önce kenetlenebilir bijon somununa geçiş yaptı.

Bijon tabancalarında olduğu gibi her takım bu konuda kendine has tasarıma sahip. Somun üzerindeki çıkıntılar, yanlış hizalamayı denemek ve önlemek için tabancalarındaki yuva ile çalışmak üzere tasarlanmıştır.



James Vowles'ın Mercedes'in Monako sonrası yayınladığı videoda açıkladığı ve bu resimde görüldüğü üzere bijon somunları, üzerlerine etki eden kuvvetlerle bozulabilir bir öğe olarak kabul edilebilir.

Vowles, "Bu bir darbe kuvveti ve yarışta olan şey, bir çekiçleme hareketiyle somunun tipik olarak kendisine karşı dört veya beş vuruşta gevşemesidir."

"Bottas'ın pit stopunda biraz açılı takıldı, bu yüzden soket şimdi somuna bağlandığında, ona olması gerekene göre biraz açılıydı ve bunun sonucunda yükü tüm somuna dağıtmak yerine, küçük bir bölüm boyunca dağıttı ve yalama yaptırdı." dedi.

Normalde pit stoplardaki sorunların azlığı, aslında bütün takımların bu konuda iyi bir prosedüre sahip olduğunu gösteriyor.

Ancak 2021'de araç üstünde ve haricinde kullanılan tüm ekipmanların dondurulmuş olması nedeniyle Mercedes'in bu alanda yapacağı değişiklikler ancak 2022'de hayata geçebilir.

Yine de Bottas'ın pit alanında tam olarak yerinde durmaması gibi küçük detaylar, takımın benzer sorunların yaşanmasını engellemeye yardımcı olacaktır.

tr.motorsport.com